Τράπεζα Κύπρου & Εφημερίδα Πολίτης

Η Ευανθία Πιερίδου το γενός Ιωάννου Πιερίδη γεννήθηκε στη Λάρνακα το 1867 και απεβίωσε το 1934. Ήταν το μικρότερο από τα τρία παιδιά του Ιωάννη Πιερίδη (1820-1885), γιου του εθνομάρτυρα Πιερράκη Κορέλλα, ζακυνθινής καταγωγής και της Μαριούς Καρύδη, γόνου αρχοντικής οικογένειας της Κεφαλλονιάς (ο Πιερράκης, καρατομήθηκε από τους Τούρκους στις 10 Ιουλίου του 1821). Ο πατέρας της, ήταν ο ιδρυτής του μεγάλου εμπορικού Οίκου,  Ι. Πιερίδη. Μητέρα της, η Καλλιόπη Ραφαήλ Χάββα από την Αλεξανδρέττα.

» Βλέπε λήμμα: Οικογένεια Πιερίδη

Λόγω του χαμού των αδελφιών της Γεώργιου και Κώστα, κατέστη η μοναδική κληρονόμος του μεγάλου εμπορικού Οίκου Ιωάννη Πιερίδη, κληροδοτώντας στην πόλη όλη την περιουσία της, που χρησιμοποιήθηκε για κοινωφελή έργα. Φοίτησε στην Σχολή Φλούχαρτ της Λάρνακας. Η Ευανθία Πιερίδη δεν παντρεύτηκε. Αφιέρωσε τη ζωή της σε αγαθοεργίες υπέρ των πασχόντων συμπολιτών της.

Έκτισε δύο πτέρυγες στο παλιό νοσοκομείο Λάρνακας, οι οποίες εγκαινιάστηκαν το 1934, ενώ το διώροφο αρχοντικό των γονιών της, στην περιοχή του Λαρνάκου, το δώρισε στην πόλη το 1910 με σκοπό να στεγάσει το Δημοτικό Πτωχοκομείο. Το πτωχοκομείο εγκαινιάστηκε στις 23 Απριλίου 1917 από το Μητροπολίτη Κιτίου Μελέτιο Μεταξάκη.  Όπως αναφέρει ο Ν. Γ. Κυριαζής, το Πτωχοκομείο απάλλαξε τη Λάρνακα: «…από τα σμήνη των μεταβαλλόντων την επαιτείαν εις επάγγελμα». Με χρήματα που άφησε στον Δήμο Λάρνακας, κτίστηκε τη διετία 1940-1942 απέναντι από το Πτωχοκομείο η βυζαντινού ρυθμού εκκλησία της Παναγίας της Χρυσογαλακτούσης. Επί δημαρχίας Αννίβα Φράνσις (1967-1975), το παλιό κτήριο του Πτωχοκομείου κατεδαφίστηκε και στη θέση του κτίστηκε το σημερινό Δημοτικό Μέλαθρο Ευγηρίας.

Νοσοκομείο

Το 1933 με δωρεά της Ευανθίας Πιερίδου, η Λάρνακα απόκτησε το πρώτο της νοσοκομείο, δύο πτέρυγες του οποίου ανεγέρθηκαν στην μνήμη των αδελφών της που είχαν πεθάνει νέοι. Στη διαθήκη της δεν είχε αφήσει τίποτα στην τύχη και λόγω των περιορισμών που έθεσε, σώθηκε το εξαιρετικής αρχιτεκτονικής Αρχοντικό της στις Φοινικούδες, την κατεδάφιση του οποίου έχει απαγορεύσει. Στους όρους της διαθήκης αναφέρει ότι τα έσοδα από την ενοικίασή του, θα χρησιμοποιούνται για την επιδιόρθωσή του, καθώς και για την ανακούφιση ασθενών στο Νοσοκομείο της Λάρνακας, στο οποίο έχουν καταβληθεί εκατοντάδες χιλιάδες ευρώ, παρά το γεγονός ότι το ταμείο του Κληροδοτήματος κουρεύτηκε το 2013.

Μέχρι στιγμής (2022) μόνο το Αρχοντικό, έχει προσφέρει 420 χιλιάδες ευρώ στο Νοσοκομείο Λάρνακας για αγορά μηχανημάτων. Με βάση τη διαθήκη της, πρόεδρος του Συμβουλίου Ευημερίας και του Κληροδοτήματος, ορίζεται ο εκάστοτε Έπαρχος, με μέλη τον Δήμαρχο Λάρνακας, τον Μητροπολίτη Κιτίου, πρόσωπα που διορίζει ο υπουργός Υγείας και δύο μέλη εκ μέρους της οικογένειας Πιερίδη.

 Το Αρχοντικό της Ευανθίας Πιερίδου, που κτίστηκε μέσα του 19ου αιώνα, ήταν για χρόνια ετοιμόρροπο και σε συνεργασία με το Τμήμα Αρχαιοτήτων αναπαλαιώθηκε, αφού θεωρείται αρχαίο μνημείο. Πλέον έχει ενοικιαστεί και λειτουργεί ως εστιατόριο, με το όνομά του να έχει διατηρηθεί.

Τα διατηρητέα κτίρια του παλαιού Νοσοκομείου Λάρνακας, έχουν ενοικιαστεί στο Δήμο Λάρνακας για σκοπούς μετακόμισης των Δημοτικών Υπηρεσιών. Τα χρήματα από την ενοικίαση θα καταλήγουν στο ταμείο του Κληροδοτήματος και θα χρησιμοποιηθούν επίσης για δωρεές στο Γενικό Νοσοκομείο Λάρνακας.

Η αναπαλαίωση των κτηρίων είναι αρμοδιότητα του Δήμου Λάρνακας, με έσοδα από την πώληση του κτήματος στις Φοινικούδες, όπου στεγαζόταν παλαιότερα το Δημαρχείο της πόλης, το οποίο είχε αγοραστεί από την Ευανθία Πιερίδου και έγινε δωρεά στο Δήμο της πόλης, για να κτιστεί το Δημαρχείο.  Επρόκειτο για το αρχοντικό της οικογένειας Μώζερα, που ήταν από τα Επτάνησα. Το αγόρασε η Ευανθία Πιερίδου και την ίδια ημέρα το ενέγραψε στο Δήμο Λάρνακας για τη στέγαση του Δημοτικού Μεγάρου.

Ποίημα από το Δημήτρη Λιπέρη

«Έθελα παραπάνω να ‘σιεις ακόμα πλούτη, για να τα δκιαμοιράζης, σγιαν κάμνεις τζιαι τωρά, είσαι σγιαν το λαλούσιν -τζι εν η δουλειά σου τούτη- παρηορκά της φτώσειας, φουμίσιν τζιαι χαρα».

Το πιο πάνω ποίημα το είχε γράψει για την Ευανθία Ι. Πιερίδου σ’ ένα από τα ποιήματά του, ο  ποιητής Δημήτρης Λιπέρτης, τιμώντας τη μεγάλη φιλανθρωπική της δράση.

Η διαθήκη της Ευανθίας Πιερίδη

Η Ευανθία Ι. Πιερίδου πέθανε τον Άυγουστο 1934 και από δημοσίευμα της εποχής αναδημοσιεύονται εδώ εκείνα τα στοιχεία από τη διαθήκη της που αφορούν σε χορηγίες προς την πόλη (εξαιρούνται όσα κληροδότησε σε συγγενικά της πρόσωπα). 

“Η αοίδιμος Ευανθία Ι. Πιερίδου πλην των σεβαστών ποσών άτινα ζώσα διέθεσε υπέρ φιλανθρωπικών σκοπών (εξ ων 8.000 λίρας υπέρ του Νοσοκομείου και 3.000 υπέρ του Πτωχοκομείου Λάρνακος), δια διαθήκης διέθεσε δια τους αυτούς σκοπούς και ολόκληρον την εκ 60.000 λιρών περιουσίαν της. Ούτω δια τη διαθήκης της ταύτης η μεταστάσα:

1. Κληροδοτεί την οικίαν της μετά των υπ’ αυτήν μαγαζίων και ύδατος εις το Νοσοκομείον Λάρνακος υπό τον όρον να παραμείνουν εσαεί απαλλοτρίωτα, η δε πρόσοψις και η επί ταύτης επιγραφή ‘Οίκος Ιωάννου Πιερίδου’ μη μεταβληθούν ποτέ.
2. Κληροδοτεί εις τον Δήμον Λάρνακος 3.000 λίρας υπό τον όρον να κτισθή ναός παρά το Πτωχοκομείον Λάρνακος επ’ ονόματι της Παναγίας Χρυσογαλακτούσης, διακοσμηθή ο ναός, αγορασθούν άμφια, και τελείται εορτή και πανήγυρις εκάστην 25ην Μαρτίου. Το τιμαλφέστερον των κειμηλίων της κληροδοτεί εις τον Δήμαρχον Λάρνακος δια να το αναθέση εις την εν λόγω εκκλησίαν. Το κειμήλιον τούτο είναι εικών της Χρυσογαλακτούσης.
3. Κληροδοτεί εις τον Δήμον Λάρνακος 3.500 λίρας δια να αγοράση ακίνητον περιουσίαν προς συντήρησιν της εκκλησίας Χρυσογαλακτούσης. Παν περίσευμα εκ των εισοδημάτων της ακινήτου ταύτης περιουσίας να διατίθεται υπέρ σκοπών σχετιζομένων με το Πτωχοκομείον Λάρνακος.
4. Κληροδοτεί ανά 1.000 λίρας εις τους ναούς Αγίου Λαζάρου, Σωτήρος, Χρυσοπολιτίσσης, Αγίου Ιωάννου και Αγίου Γεωργίου του Κοντού και ανά 500 λίρας εις τα παρεκκλήσια Προδρόμου και Φανερωμένης. Λίρας 200 εις τον Άγιον Γεώργιον δια την περιποίησιν του οικογενειακού της τάφου. Ορίζει την τέλεσιν μνημοσύνων εις τους διαφόρους ναούς εις μνήμην αυτής και των συγγενών της.
5. Την άμαξαν και τους ίππους της καταλείπει εις τον Άγιον Λάζαρον δια να χρησιμοποιώνται έναντι λογικού τιμήματος δια γαμηλίους πομπάς.
6. Εις τον Διοικητήν και τον Δήμαρχον Λάρνακος κληροδοτεί τα έπιπλα της οικίας της πλην των σκευών, αρχαιολογικών αντικειμένων και βιβλίων, υπό τον όρον να πωλήσουν ταύτα και με το εκ της πωλήσεως ποσόν ανεγείρουν πλησίον του Πτωχοκομείου περίπτερον δια τους πτωχούς καλής τάξεως.
7. Το υπόλοιπον της περιουσίας της (υπολογιζόμενον εις 6-7.000 λίρας) κληροδοτεί εις τον διευθυντήν της Παιδείας υπό τον όρον όπως χρησιμοποιή τα εξ αυτού εισοδήματα υπέρ πτωχών μαθητών της στοιχειώδους και μέσης παιδείας Λάρνακος, ανεξαρτήτως φυλής και θρησκεύματος. Εν τη κατανομή του ποσού να λαμβάνηται υπ’ όψιν ο αριθμός των πτωχών μαθητών. (Υπολογίζεται ότι, εάν αι μετοχαί του Ηνοποιημένου Δανείου Αιγύπτου, τας οποίας καταλείπει η μεταστάσα εκποιηθούν εις καλάς τιμάς, το εις τον διευθυντήν Παιδείας κληροδοτηθέν υπόλοιπον της περιουσίας της θ’ ανέλθη εις 12-14.000 λίρας)”.

Πηγές:

1. ΚΙΤΙΟΝ- ΛΑΡΝΑΚΑ- ΣΚΑΛΑ
2. Βιογραφικόν Λεξικόν Κυπρίων, Τόμος Β', Αριστείδης Κουδουνάρης, σελ.674