Αυτοκίνητο

Η εισαγωγή στην Κύπρο του «κάρου χωρίς άλογα»

Το έτος 1886 θεωρείται το έτος γέννησης του σύγχρονου αυτοκινήτου, όταν ο Γερμανός εφευρέτης Καρλ Μπεντς κατοχυρώνει το δίπλωμα ευρεσιτεχνίας του Benz Patent-Motorwagen. Το αυτοκίνητο ή αμάξι, το τροχοφόρο επιβατικό όχημα με ενσωματωμένο κινητήρα που χρησιμοποιείται για μεταφορές, έγινε ευρέως διαθέσιμο στις αρχές του 20ού αιώνα. Τα αυτοκίνητα τέθηκαν σε παγκόσμια χρήση κατά τον 20ο αιώνα. Ένα από τα πρώτα αυτοκίνητα ήταν το Model T του 1908, ένα αμερικανικό αυτοκίνητο που κατασκευάστηκε από την Ford Motor Company. Τα αυτοκίνητα υιοθετήθηκαν γρήγορα στις ΗΠΑ, όπου αντικατέστησαν τις ζωήλατες άμαξες και τα κάρα, αλλά χρειάστηκε πολύ περισσότερο για να γίνουν αποδεκτά στην Ευρώπη και σε άλλα μέρη του κόσμου.

Το πρώτο αυτοκίνητο στην κεντρική Ευρώπη και ένα από τα πρώτα εργοστάσια κατασκευής αυτοκινήτων στον κόσμο, κατασκευάστηκε από την τσεχική εταιρεία Nesselsdorfer Wagenbau (που αργότερα μετονομάστηκε σε Tatra) το 1897, το Präsident automobil.

Κατά τη διάρκεια των δεκαετιών, έχουν προστεθεί πρόσθετα χαρακτηριστικά και έλεγχοι στα οχήματα, καθιστώντας τα προοδευτικά πιο περίπλοκα, αλλά και πιο αξιόπιστα και ευκολότερα λειτουργικά. Αυτά περιλαμβάνουν τις κάμερες οπισθοπορείας, τον κλιματισμό, τα συστήματα πλοήγησης και την ψυχαγωγία μέσα στο αυτοκίνητο. Τα ηλεκτρικά αυτοκίνητα, έγιναν εμπορικά διαθέσιμα στη δεκαετία του 2000 και προβλέπεται να κοστίζουν λιγότερα από ότι τα βενζινοκίνητα αυτοκίνητα πριν το 2025.

Η εισαγωγή του αυτοκινήτου στην Κύπρο

Οι αρχές του 20ου αιώνα έβρισκαν τις χώρες μακριά από το κέντρο της Ευρώπης, να είναι αποκομμένες εξαιτίας και του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου αλλά και της δυσκολίας της πραγματοποίησης μεγάλων ταξιδιών. Ειδικότερα οι χώρες που ήταν εκτός Ευρώπης, έκανα χρόνια για να έρθουν σε επαφή με τα νέα τεχνολογικά εφευρήματα όπως είναι το αυτοκίνητο. Μεταξύ αυτών και η Κύπρος που βρισκόταν αποκομμένη στην άκρη της Μεσογείου μακριά από τις εφευρέσεις τις εποχής. Οι μόνοι που είχαν επαφή με τα αυτοκίνητα και γενικότερα την τεχνολογική εξέλιξη ήταν οι Κύπριοι που είτε έφευγαν από τη Κύπρο ως μετανάστες και επέστρεφαν εκείνη την περίοδο είτε φοιτητές που προέρχονταν από εύπορες οικογένειες.

Το πρώτο αυτοκίνητο στην Κύπρο εμφανίστηκε στη Λεμεσό με ιδιοκτήτη τον Ιωάννη Πιερή ο οποίος σπούδασε Ιατρική στο Παρίσι στα τέλη του 19ου αιώνα και αργότερα παρέμεινε εκεί για μερικά χρόνια όπου έκανε οικογένεια. Στις 8 Δεκεμβρίου 1907 η οικογένεια Πιερή επιστρέφει στην Κύπρο φέρνοντας μαζί της όλα τα υπάρχοντα της συμπεριλαμβανομένου και ένα κόκκινο αυτοκίνητο. Επρόκειτο για ένα διθέσιο γαλλικό Peugeot Landaulette με την ονομασία “bebe”. Άπειρος καθώς ήταν στη χρήση του νέου οχήματος, λέγεται πως έμαθε να το οδηγεί μέσω των οδηγιών που συνόδευαν το περίεργο «κάρο». Στο άκουσμα της είδησης ότι μια σιδερένια άμαξα φτάνει στη Λεμεσό χωρίς να την σέρνουν άλογα, μεγάλο πλήθος κόσμου μαζεύτηκε για να διαπιστώσει το αληθές του μύθου. Η πρώτη διαδρομή του peugeot του Δρ.Πιερή, ήταν η διαδρομή Λεμεσός-Λάρνακα κι΄αυτή διήρκεσε περίπου 3.5 ώρες. Πριν από την πρώτη αυτή διαδρομή προηγήθηκε στην Λεμεσό εκδήλωση αγιασμού του αυτοκινήτου, τον οποίο τέλεσε ο τότε μητροπολίτης. Αποτέλεσε πρώτη είδηση στις εφημερίδες, όπου περιγραφόταν η διαδρομή του παράξενου οχήματος. Σε ένα τεύχος της εφημερίδας «Ελευθερία» περιγράφεται λεπτομερώς η διαδρομή που έκανε, αλλά και οι αντιδράσεις του κόσμου που είχαν γεμίσει ασφυκτικά τις πλατείες για να το δουν και να το σχολιάσουν. Χαρακτηριστικά ο αρθρογράφος έγραφε για τη «δαιμονιώδη εφεύρεση που εκμηδένιζε τόπο και χρόνο».

Το παράδειγμά του ακολούθησαν στη συνέχεια κι άλλοι επιφανείς Κύπριοι, όπως ο Πάνος Λανίτης, ο Μιχάλης Κολακίδης και ο Γιάγκος Ρωσίδης. Η οικογένεια Πηλαβάκη ήταν από τις πρώτες οικογένειες που απέκτησαν κανονικό (με βάση τα μετέπειτα μοντέλα) αυτοκίνητο με δυνατότητα μεταφοράς μέχρι και 5 ατόμων. Το 1924 κάνει τη παρουσία του στο Παραλίμνι ένα αυτοκίνητο Morris του 1924. Αγοραστής ο Γεώργιος Χατζηαντώνης (Πελαγίας).

Αξίζει να σημειωθεί ότι μέχρι το έτος 1930 το οχήματα τα οποία κυκλοφορούσαν στην Κύπρο έφεραν ως αριθμό εγγραφής το αρχικό της κάθε πόλης και τον αντίστοιχο αύξοντα αριθμό: N 1 (για την Λευκωσία), όπου το πρώτο αυτοκίνητο ανήκε στον κ. Κάνθερ και γράφτηκε το 1921. Τα πρώτα οχήματα για τις υπόλοιπες πόλεις(Κερύνεια, Αμμόχωστος, Λάρνακα, Λεμεσός και Πάφος), ενεγράφησαν το 1920. Από το 1930 και μετά όλα τα νέα οχήματα λάμβαναν το αρχικό της Λευκωσίας (Ν), μέχρι τον αύξοντα αριθμό 9999 (Βίντεο Ψηφιακός Ηρόδοτος).

Το κυβερνητικό αυτοκίνητο

Δύο χρόνια αργότερα η αποικιοκρατική κυβέρνηση αποφάσισε να εισάγει ακόμα ένα αυτοκίνητο για τις ανάγκες της. Η κίνηση αυτή σε μία περίοδο με έντονα οικονομικά προβλήματα αντιμετωπίστηκε και σχολιάστηκε με ειρωνεία. Μάλιστα το 1911, ο τοποτηρητής του θησαυροφυλακίου γράφοντας επιστολή στον Αρχιγραμματέα, εισηγήθηκε την απόσυρση του αυτοκινήτου προς εξοικονόμηση 150 λιρών ετησίως.

Το 1925 έφτασε στην Κύπρο το πρώτο αυτοκίνητο - φορτηγό της Κυπερούντας το οποίο αγοράστηκε συνεταιρικά από τους Χαρίτο Χ"Μιχαήλ, Κυριάκο Μ. Χ"Χαραλάμπους-Κούκατζη και Κυριάκο Μ. Χριστοφήνας - Κουρκουτά, με οδηγό τον Γιωρκή Φάκα. Οι ζάντες του ήταν ξύλινες με γεμάτο λάστιχο (δίχως αέρα). Το φορτηγό βοήθησε πολύ στις μεταφορές των προμηθειών στη κεντρική αποθήκη αλλά και στη μεταφορά των σιτηρών και των άλλων προϊόντων από τα χωράφια στις αποθήκες εξοικονομόντας πολύ χρόνο. Την ίδια εποχή ήρθε στη Κύπρο το πρώτο λεωφορείο, που βοήθησε κυρίως τα ακριτικά χωριά να συνδεθούν με τα αστικά κέντρα και τους κατοίκους τους να μπορούν να δουλεύουν στις μεγάλες πόλεις.

Τον ίδιο χρόνο ο ηγούμενος του μοναστηριού της Παναγίας Χρυσορροϊάτισσας, Κύριλλος Α, γνωστός για την φιλοπατρία του και την ικανότητά του σε διαχειριστικά ζητήματα, προώθησε την κατασκευή αμαξωτού δρόμου που να συνδέει το μοναστήρι της Χρυσορροϊάτισσας με την πόλη της Πάφου, το δε πρώτο αυτοκίνητο ανήλθε μέχρι το μοναστήρι (όπου του έγινε υποδοχή με κωδωνοκρουσίες) στις 26 Σεπτεμβρίου 1925.

Από το 1970 το αυτοκίνητο στην Κύπρο πέρα από ένα χρηστικό μέσο εξελίσσεται και σε είδος σπορ διά της καθιέρωσης του Ράλι Κύπρος το οποίο στην πορεία γίνεται και διεθνές.

Η ατμάμαξα

Δεκαπέντε χρόνια πριν την άφιξη του πρώτου αυτοκινήτου, το 1892, ο Νικόλαος Ιερεμίας από την Σμύρνη, ιδιοκτήτης άμαξας στη Λευκωσία, αποφάσισε να φέρει μία ατμάμαξα για να κάνει την διαδρομή του μοναδικού δρόμου που υπήρχε τότε, Λευκωσίας- Λάρνακας.

Ήταν μία ογκώδης σιδερένια κατασκευή με ένα μεγάλο μαύρο φουγάρο, της βρετανικής κατασκευάστριας εταιρίας «Rickett». Πριν την αναχώρηση της από την Πλατεία Ελευθερίας, διεξαγόταν ολόκληρη ιεροτελεστία που περιελάμβανε «καπνιστήρι» και «σταυροκόπημα» για να πάνε όλα καλά. Παράλληλα, ο Ιερεμίας έπρεπε να ανεχτεί και τις κοροϊδίες του κόσμου για αυτό το «θηρίο» που έφερε, το οποίο μάλιστα βάφτισαν ως «σιδεροπάμπορο».

Κατά τη διάρκεια της διαδρομής, το «σιδεροπάμπορο» αναγκαζόταν να κάνει αρκετούς σταθμούς αφού χρειαζόταν αναπλήρωση στο ντεπόζιτο του νερού το οποίο ήταν απαραίτητο για την δημιουργία του ατμού. Ένας άλλος πονοκέφαλος που είχε ο Ιερεμίας, ήταν οι διάφορες μηχανικές βλάβες καθώς δεν ήταν ειδικευμένος και η ατμάμαξα δεν δεχόταν την ανάλογη συντήρηση αλλά και χειρισμό.

Μετά από λίγες βδομάδες…
Η ατμάμαξα εγκαταλείφθηκε στον προμαχώνα Ντ’ Αβίλα. Ο Ιερεμίας μετά την αποτυχία του αυτή, μετακόμισε στην Αθήνα όπου ασχολήθηκε με θεατρικές επιχειρήσεις. Το «σιδεροπάμπορο» κατάντησε πηγή εξαρτημάτων και υλικών καθώς όποιος χρειαζόταν ένα κομμάτι σίδερο ή μία σωλήνα, το προμηθευόταν από αυτό».

Η πρώτη γυναίκα

Το 1911, τέσσερα χρόνια μετά την κυκλοφορία στη Κύπρο του πρώτου ιδιωτικού αυτοκινήτου, μια γυναίκα, η Ελένη Βασιλείου –Τρεππού, αποφασίζει να πάρει το τιμόνι στα χέρια της. Γίνεται η πρώτη γυναίκα οδηγός της Κύπρου, κάτι που για την εποχή θεωρήθηκε ως άκρως επαναστατική ενέργεια. Η ίδια υπήρξε κι από τις τρείς πρώτες νηπιαγωγούς του τόπου με σπουδές στην Ελλάδα.

Πηγές: