Τράπεζα Κύπρου & Εφημερίδα Πολίτης

Το Εθνικό Συμβούλιο ήταν αρχικά θεσμός (εντελώς διαφορετικός από τον τωρινό) ο οποίος λειτούργησε κατά την περίοδο της Αγγλοκρατίας. Τότε ήταν ένα ευρύ σώμα εκπροσώπων των Ελλήνων της Κύπρου που πήρε σοβαρές αποφάσεις κατά καιρούς, σχετικά με την όλη πορεία του εθνικού θέματος της Κύπρου, που στόχος του ήταν η ένωση της Κύπρου με την Ελλάδα.

Το Εθνικό Συμβούλιο που υπήρξε κατά την περίοδο της Αγγλοκρατίας, ήταν ουσιαστικά έκφραση της παγκύπριας Εθνικής (Πολιτικής) Οργανώσεως που ιδρύθηκε στα τέλη του 1921 (προγενέστερη της Εθνικής Οργανώσεως Κύπρου που ιδρύθηκε στις αρχές του 1930 και διαλύθηκε μετά τα Οκτωβριανά* του 1931). Για την Οργάνωση αυτή δες λήμμα Πολιτική Οργάνωσις Κύπρου.

Το Εθνικό Συμβούλιο αποτέλεσε την ανώτατη ηγεσία της Πολιτικής Οργανώσεως Κύπρου. Ήταν 46μελές, με πρόεδρο τον αρχιεπίσκοπο Κύπρου (υπό την ιδιότητά του και ως εθνάρχη) κι ex officio μέλη τους τρεις επισκόπους και τον ηγούμενο Κύκκου. Ένα άλλο μέλος εκλεγόταν απαραίτητα από την τάξη των εκπαιδευτικών, ενώ τα υπόλοιπα 40 μέλη εκλέγονταν από τον λαό, όχι με άμεση καθολική ψηφοφορία αλλά μέσω εκλελεγμένων αντιπροσώπων (όπως συμβαίνει και με την εκλογή αρχιεπισκόπου και επισκόπων). Τα 40 εκλελεγμένα μέλη προέρχονταν από όλη την Κύπρο, κατά επαρχία, ως εξής: Επαρχία Λευκωσίας 12 μέλη, Αμμοχώστου 9 μέλη, Λεμεσού 8 μέλη, Λάρνακας 4 μέλη, Πάφου 4 μέλη, Κερύνειας 3 μέλη. Η θητεία των εκλεγομένων μελών του Εθνικού Συμβουλίου ήταν 3ετής.

Το Εθνικό Συμβούλιο διαδραμάτισε σοβαρό ρόλο στα πολιτικά πράγματα της Κύπρου για μια περίπου δεκαετία. Ο θεσμός έπαυσε να υπάρχει μετά την εξέγερση του Οκτωβρίου του 1931 (τα γνωστά Οκτωβριανά), λόγω των σκληρών δικτατορικών μέτρων που πήραν οι Βρετανοί και των εξοριών που εξάρθρωσαν την ηγεσία της Εκκλησίας της Κύπρου και ταυτόχρονα την πολιτική ηγεσία των Ελλήνων του νησιού.

Σήμερα, το Εθνικό Συμβούλιο αποτελεί συμβουλευτικό σώμα που συνεστήθη το 1976 από τον πρόεδρο Μακάριο, ύστερα από τις τραγικές συνθήκες που δημιουργήθηκαν μετά τη στρατιωτική εισβολή της Τουρκίας στην Κύπρο και την κατοχή απ' αυτήν μεγάλου μέρους της Κύπρου. Το Εθνικό Συμβούλιο είναι πολιτικό σώμα που σκοπό έχει την εξέταση όλων των εκάστοτε πολιτικοστρατιωτικών δεδομένων και την χάραξη πολιτικής γραμμής και τακτικής που δυνατό ν’ ακολουθεί η κυπριακή κυβέρνηση στην πορεία του Κυπριακού ζητήματος.

Στο Εθνικό Συμβούλιο εκπροσωπούνται η Βουλή και τα μετέχοντα σ’ αυτήν πολιτικά κόμματα, σε επίπεδο αρχηγών. Στις συνεδρίες παρίστανται επίσης ο εκπρόσωπος της ελληνικής κυπριακής πλευράς στις διακοινοτικές συνομιλίες και οι σύμβουλοί του, ενώ είναι δυνατό, όταν παρίσταται ανάγκη, να μετέχουν και άλλοι σύμβουλοι. Σε αρκετές περιπτώσεις έγιναν κοινές συνεδρίες του Εθνικού και του Υπουργικού Συμβουλίου.

Των εργασιών του Εθνικού Συμβουλίου προεδρεύει ο πρόεδρος της Δημοκρατίας.

Ο θεσμός συνεχίστηκε και επί προεδρίας του Σπύρου Κυπριανού.  Όμως, μετά το 1983 ανεφύησαν σοβαρές διαφωνίες που αφορούσαν:

α) Τον συμβουλευτικό χαρακτήρα του σώματος, με την προβολή από μερικά κόμματα της θέσεως ότι οι αποφάσεις του Συμβουλίου θα πρέπει να είναι δεσμευτικές για τον πρόεδρο του κράτους.

β) Τον τρόπο λήψεως των αποφάσεων, που υποστηρίχθηκε ότι πρέπει να παίρνονται κατά πλειοψηφία με βάση την πολιτική δύναμη των κομμάτων.

Τα προβλήματα συνεχίστηκαν, με αποτέλεσμα ο θεσμός να ατονήσει κατά το 1985, αν και ουδέποτε προβλήθηκε από οποιαδήποτε κατεύθυνση η πρόταση για κατάργησή του. Αντίθετα, όλα τα πολιτικά κόμματα θεωρούσαν τον θεσμό αυτό, υπό τις περιστάσεις, αναγκαίο.

Ο θεσμός του Εθνικού Συμβουλίου αναβαθμίστηκε και το σώμα άρχισε ξανά να διαδραματίζει τον ρόλο του, ιδίως από τις αρχές του 1988, δηλαδή με την εκλογή του Γεωργίου Βασιλείου ως προέδρου της Κυπριακής Δημοκρατίας.

Ο θεσμός του Εθνικού Συμβουλίου συνεχίστηκε επί προεδρίας Γλαύκου Κληρίδη (1993 - 2003) και επί προεδρίας Τάσσου Παπαδόπουλου (2003 - 2008.). Ωστόσο συνεχίζονταν και πάλι τα προβλήματα και οι διαφωνίες, που κάθε τόσο έθεταν επί τάπητος τον τρόπο λειτουργίας του Συμβουλίου, καθώς και ζητήματα διαρροών ως προς τα όσα συζητούνταν σ’ αυτό. Κορύφωση αυτών των διαφωνιών αποτέλεσε, επί προεδρίας Τάσσου Παπαδόπουλου, η αποχώρηση από το Εθνικό Συμβούλιο του Δημοκρατικού Συναγερμού (ΔΗΣΥ), του κύριου κόμματος της αντιπολίτευσης και ενός των δύο μεγαλυτέρων κομμάτων της Κύπρου.

Ο ΔΗΣΥ επανήλθε στο Εθνικό Συμβούλιο τον Απρίλιο του 2008, όταν στην προεδρία της Δημοκρατίας εξελέγη ο Δημήτρης Χριστόφιας.