Τράπεζα Κύπρου & Εφημερίδα Πολίτης

Βαβατσινιά- Vavatsinia. Χωριό της επαρχίας Λάρνακας, στους νοτιοανατολικούς πρόποδες του Τροόδους και στα νότια του δάσους Μαχαιρά. Βρίσκεται κοντά στα διοικητικά σύνορα Λευκωσίας -Λάρνακας, 840 μ. πάνω από την επιφάνεια της θάλασσας και 9 περίπου χμ. στα ΒΔ. των Λευκάρων. Το ορεινό ανάγλυφο του χωριού με τις απότομες πλαγιές διαμελίζεται από τον ποταμό του Αγίου Μηνά, του οποίου ένας παραπόταμος διασχίζει τον οικισμό. Το υψόμετρο από 1.016 μ. στα βόρεια του χωριού, στην τοποθεσία Μούττη του Πελεκάνου, πέφτει στα 800 μ. στα νότια του οικισμού και στα 600 μ. στα νότια της τοποθεσίας Παναγία. Πολύ κοντά στα ΝΑ. του οικισμού, στην τοποθεσία Κολέας, το υψόμετρο φθάνει τα 939 μ.

Πάνω στα φαιοχώματα και τα πυριτιούχα εδάφη που δημιουργήθηκαν κυρίως από τα πετρώματα του διαβάση, καλλιεργούνται αμπέλια οινοποιήσιμων ποικιλιών, λαχανικά, ελιές, αμυγδαλιές, λίγες χαρουπιές, φρουτόδεντρα (κυρίως δαμασκηνιές), λίγα εσπεριδοειδή, νομευτικά φυτά και πατάτες. Αν και το χωριό δέχεται μια μέση ετήσια βροχόπτωση γύρω στα 720 χιλιοστόμετρα, λόγω του ανάγλυφου και της απομόνωσης έχει αρκετή ακαλλιέργητη γη που ανέρχεται στο οκταπλάσιο της καλλιεργήσιμης γης.

Από συγκοινωνιακής απόψεως το χωριό συνδέεται με τους Αγίους Βαβατσινιάς στα νοτιοδυτικά, με τα Λεύκαρα στα νοτιοανατολικά και με τον Λυθροδόντα στα βορειοανατολικά.

Το χωριό γνώρισε αρκετές πληθυσμιακές αυξομειώσεις. Σύμφωνα με τα υπάρχοντα στοιχεία οι πλήρεις απογραφές πληθυσμού έχουν ως ακολούθως:

Η προσωρινή αύξηση του πληθυσμού το 1976 οφείλεται σε ρεύμα προσφύγων που κατέφυγαν στο χωριό μετά την τουρκική εισβολή. Ο οικισμός λόγω ανάγλυφου δεν είναι συμπαγής στη δόμηση, είναι δε τοποθετημένος στις όχθες ρυακιού του ποταμού του Αγίου Μηνά.

Ιστορικά στοιχεία

Η Βαβατσινιά υπήρξε φέουδο κατά τη Λουζινιανο - βενετική περίοδο και όπως αναφέρει ο Λ. Μαχαιράς, ανήκε στο φεουδάρχη Ιωάννη Μοντολίφ. Κατά πάσαν πιθανότητα η ονομασία Vacagna στους βενετικούς χάρτες είναι η σημερινή Βαβατσινιά. Τόσο ο Γκωντρύ όσο και ο ντε Μας Λατρί μνημονεύουν την Βαβατσινιά για τα καλά της κρασιά. Ο Γκωντρύ την κατατάσσει έκτη σ' ένα κατάλογο χωριών με τα καλύτερα κρασιά της Κύπρου, ενώ ο ντε Μας Λατρί αναφέρει πως τα  κρασιά της Βαβατσινιάς είναι σχεδόν μαύρα.

Βλέπε λήμμα: Κρασί

Εκτός από τον μεσαιωνικό χρονογράφο Λεόντιο Μαχαιρά, που αναφέρει την Βαβατσινιά, το χωριό αναφέρει κι ο δεύτερος Κύπριος μεσαιωνικός χρονογράφος Γεώργιος Βουστρώνιος. Ο Μαχαιράς (Χρονικόν, παρ. 580) γράφει για τον «μισέρ Τζουάν Μουντολίφ» που κατά το β' μισό του 14ου αιώνα ήταν «ὁ ἀφέντης τῆς Βαβατζινίας». Ο Γεώργιος Βουστρώνιος (Διήγησις... έκδ. «Φιλόκυπρος», παρ. 186) αναφέρει ότι στις 27 Ιανουαρίου 1474 η βασίλισσα Αικατερίνη Κορνάρο απένειμε στον εξάδελφό της Γεώργιο Κονταρίνι τον τίτλο του κόμη της Γιάφφα και του εκχώρησε «τήν Βαβατζινίαν μέ τήν ἀπαρθενάσαν της, καί τό Δάλην καί τήν Πλατανιστάσαν καί τήν Καλοψίδαν».

Η «ἀπαρθενάσα» της Βαβατσινιάς αναφέρεται επίσης εδώ από τον Βουστρώνιο. Η λέξη προερχόμενη από την ξεν. pertinenza, σημαίνει τσιφλίκι, αγρόκτημα ˙ συνεπώς θα πρέπει να υφίστατο τέτοιο στην περιοχή της Βαβατσινιάς.

Ο ιστορικός Φλώριος Βουστρώνιος (16ος αι.) δίνει την πρόσθετη πληροφορία ότι μετά το 1460, οπότε ο βασιλιάς της Κύπρου Ιάκωβος Β΄ προέβη σε αναδιανομή των φέουδων του νησιού, η Βαβατσινιά εδόθη σε κάποιον αξιωματούχο Ιάκωβο Ρεπάλπε. Ωστόσο αναφέρει επίσης ότι η Βαβατσινιά  είχε δοθεί την ίδια εποχή ως ιδιωτικό φέουδο και στον Λατίνο ιερωμένο Γκόμες ντ’ Άβιλα, μαζί με ένα άλλο χωριό, την Τρυπημένη. Εάν δεν επρόκειτο για λάθος του συγγραφέα, πιθανώς η Βαβατσινιά να είχε δοθεί από κοινού και στους δύο, όπως συνέβη και με μερικά άλλα χωριά τότε. Μετά τη δολοφονία του Ιακώβου Β΄ το 1473, η Βαβατσινιά εκχωρήθηκε από τη χήρα του, τη βασίλισσα Αικατερίνη Κορνάρο, ως ιδιωτικό φέουδο στον Βενετό ευγενή Γεώργιο Κονταρίνι, «μαζί με τα περίχωρά της» και μαζί επίσης με τα χωριά Πλατανιστάσα και Καλοψίδα. Την πληροφορία αυτή δίνει και πάλι ο Φλώριος Βουστρώνιος. Ο Γεώργιος Κονταρίνι έφερε και τον τίτλο του κόμη της Γιάφφα, που του εδόθη σε επίσημη τελετή στην Αμμόχωστο στις 27 Ιανουαρίου του 1474. Ο Κονταρίνι ήταν ξάδελφος της βασίλισσας Αικατερίνης Κορνάρο και ένας των πλέον έμπιστων συμβούλων της.

Τοπων: Βαβατσινιά, ονομασία που δόθηκε στο χωριό εξαιτίας των ομώνυμων δέντρων που υπήρχαν στην περιοχή του, ή /και των καρπών τους που παράγονταν εκεί. Βαβατσινιά λέγεται στην Κύπρο η συκαμινιά ή συκαμιά (μουριά), οι δε καρποί της λέγονται βαβάτσινοι.

Πηγή

Μεγάλη Κυπριακή Εγκυκλοπαίδεια