Τράπεζα Κύπρου & Εφημερίδα Πολίτης

Αψιού- Apsiou. Χωριό της επαρχίας Λεμεσού, στα νότια του δάσους Λεμεσού, 8 περίπου χμ. στα νότια του Καλού Χωριού. Τοποθετημένη σ' ένα υψόμετρο κάπου 410 μ. πάνω από την επιφάνεια της θάλασσας, η Αψιού διασχίζεται από παραπόταμο του Γαρύλλη, που έχει διαμελίσει και το ανάγλυφο. Ένα περίπου χμ. στα βόρεια του χωριού το υψόμετρο φθάνει τα 723 μ., ενώ στ' ανατολικά το υψόμετρο ξεπερνά τα 751 μ. Στα νότια του οικισμού και σ' απόσταση 1,5χμ. το υψόμετρο πλησιάζει τα 668 μ. Ένας παραπόταμος του ποταμού Γερμασόγειας στα νοτιοανατολικά κι ένας άλλος μικρός παραπόταμος του Γαρύλλη στα δυτικά δημιούργησαν μια αβαθή κοιλάδα που εκτείνεται από τα δυτικά του οικισμού μέχρι και το μοναστήρι της Αμιρούς στ' ανατολικά. Η κοιλάδα αυτή ακολουθείται πιστά από συγκοινωνιακή δίοδο κάθετη στον κύριο δρόμο Καλού Χωριού -Λεμεσού.

Τα φαιοχώματα και κυρίως τα ασβεστούχα εδάφη του χωριού αναπτύχθηκαν πάνω στις λάβες, τις κρητίδες, τις μάργες και τις μαργαϊκές κρητίδες. Με μια μέση ετήσια βροχόπτωση γύρω στα 575 χιλιοστόμετρα στα εδάφη της Αψιούς καλλιεργούνται αμπέλια (οινοποιήσιμες ποικιλίες), σιτηρά (σιτάρι, κριθάρι), χαρουπιές, ελιές, αμυγδαλιές, νομευτικά φυτά, όσπρια, λίγα εσπεριδοειδή και φρουτόδεντρα (κυρίως δαμασκηνιές).

Πληθυσμός

Ο πληθυσμός του χωριού παρέμεινε σχετικά αραιός, γνώρισε δε ποικίλες αυξομειώσεις από το 1881 μέχρι το 2001. Σύμφωνα με τα υπάρχοντα στοιχεία οι πλήρεις απογραφές πληθυσμού έχουν ως ακολούθως:

Ο οικισμός είναι διαχωρισμένος σε δυο τομείς, γνωστούς ως Πάνω και Κάτω Αψιού, όμως δεν πρόκειται για δυο ξεχωριστά χωριά. Η μεγαλύτερη έκταση του χωριού είναι ακαλλιέργητη και καταλαμβάνεται από ποικίλη φυσική βλάστηση. Μέρος του κρατικού δάσους της Λεμεσού, στα βόρεια του οικισμού, εμπίπτει στα χωριτικά όρια του χωριού.

Στα δυτικά η Αψιού συνδέεται με τον κύριο δρόμο Καλού Χωριού - Λεμεσού. Στα βόρεια συνδέεται με τον Λουβαρά, στα νότια με τη Φασούλα και στα νοτιοανατολικά με τη Μαθηκολώνη. Στα ανατολικά ο δρόμος συνεχίζεται μέχρι το μοναστήρι της Αμιρούς.

Ιστορικά στοιχεία

Η Αψιού ήταν ένα από τα χωριά της Μεγάλης Κομμανταρίας, αναφέρεται δε από τον ντε Μας Λατρί ως Apsiu και Apsius. Ο Γκάννις μνημονεύει την εκκλησία της Παναγίας, κτίσμα του 1740, καθώς και το πολύ γνωστό μοναστήρι της Αμιρούς. Το χωριό αναφέρεται (εκτός από τον ντε Μας Λατρί) και σε δυο χειρόγραφα της περιόδου της Βενετοκρατίας. Στο ένα γράφεται ως Aplius.

Βλέπε λήμμα: Μεγάλη Κομμανταρία

Ο Λοΐζος Φιλίππου, χωρίς να δίνει ημερομηνίες, αναφέρει πως στο χωριό λειτούργησε σχολείο πριν από την Αγγλοκρατία. Τέσσερις δάσκαλοι που δίδαξαν μέχρι και των πρώτων χρόνων της Αγγλοκρατίας «διετρέφοντο ὑπό τῆς κοινότητος καί ἐλάμβανον καί μισθόν 40-60 μετζίδικα, τόν ὁποῖον ἐπλήρωνον οἱ γονεῖς τῶν μαθητῶν καί τό ταμεῖον τῆς ἐκκλησίας.»

Ονομασία

Τοπων: Αψιού, ονομασία που αποτελεί παραφθορά της αρχαίας ονομασίας Απαισός. Με την ονομασία αυτή υπήρχε κατά την αρχαιότητα πόλη στη Μικρά Ασία (Μυσία) η οποία αναφέρεται και στα Σχόλια στον Στράβωνα. Τούτο πιθανό να υποδηλώνει σχέσεις των αρχαίων κατοίκων της περιοχής με την πόλη αυτή της Μικράς Ασίας, που εκφράζονται και στην ονομασία του γειτονικού χωριού Απεσιά.

Μια δεύτερη άποψη είναι ότι πιθανόν η ονομασία να προήλθε, κατά σύντμηση, από την ονομασία Αψινθίου. Ίσως περιοχή του χωριού ν' αποτελούσε κατά τα Βυζαντινά χρόνια μετόχι της γνωστής μονής των Αψινθίων (μοναστήρι Παναγίας Αψινθιώτισσας, στον Πενταδάκτυλο, τα Ψηθία που αναφέρει ο Βουστρώνιος).

Βλέπε λήμμα: Παναγία Αψινθιώτισσα

Εάν όντως το σημαντικό αυτό Βυζαντινό μοναστήρι είχε μετόχι στην Αψιού, ερμηνεύεται ευκολότερα το γεγονός ότι το χωριό πέρασε αργότερα στην κατοχή Λατίνων κληρικών (αρχικά των Ναϊτών κι αργότερα των Ιωαννιτών) κατά την περίοδο της Φραγκοκρατίας. Γιατί είναι γνωστό πως η Λατινική Εκκλησία κατά τον Μεσαίωνα πήρε, στην Κύπρο, κυρίως περιουσίες που πιο πριν ανήκαν στην Ορθόδοξη Εκκλησία του νησιού.

Βλέπε λήμμα: Λατίνοι και Η Λατινική εκκλησία κατά τη Φραγκοκρατία

Πηγή

Μεγάλη Κυπριακή Εγκυκλοπαίδεια