Ζευς Δίας
Ιερά του Διός στην Κύπρο
Η λατρεία του Διός στην Κύπρο ήταν πολύ διαδεδομένη, συνεπώς θα πρέπει να υπήρχαν και πολλά ιερά αφιερωμένα σ' αυτόν, εκ των οποίων γνωρίζουμε μερικά από τις αρχαίες φιλολογικές πηγές. Ο Ησύχιος αναφέρει ότι ο Ζευς, με το επίθετο Ελαιούς, είχε ιερό στην Κύπρο, χωρίς να καθορίζει πού ακριβώς. Νεότεροι μελετητές υποθέτουν ότι πιθανώς το ιερό αυτό βρισκόταν στο ακρωτήρι της Ελαίας, όπου υφίσταται αρχαιολογικός χώρος στην τοποθεσία Βάλεια. Ο Στράβων, εξάλλου, αναφέρει ότι κοντά στην πόλη Αρσινόην (=Πόλη Χρυσοχούς) υπήρχε άλσος του Διός. Κατά τους Πρωτοχριστιανικούς χρόνους, πληροφορούμαστε από τον Βίο του αγίου Αυξιβίου ότι στην πόλη των Σόλων, κοντά στις δυτικές της πύλες, υφίστατο ναός του Διός κι ακόμη ότι έξω από την πόλη των Σόλων βρισκόταν τοποθεσία (άλσος:) αφιερωμένη στον Δία.
Κατά τον 4ο μ.Χ. αιώνα, μέχρι τον οποίο πιθανώς συνεχίστηκε η λατρεία του Διός στην Κύπρο, ο Ιουλιανός γράφει ότι οι Κύπριοι ιερείς έχουν κοινούς βωμούς για τον Δία και τον Ήλιο (=Απόλλωνα).
Οι αρχαιολογικές ανασκαφές έχουν μέχρι σήμερα φέρει σε φως ένα μόνο ναό του Διός, στην πόλη της Σαλαμίνος. Ο ναός αυτός ήταν των Ρωμαϊκών χρόνων και περιγράφεται στο λήμμα Σαλαμίς. Ιδιαίτερα στη Σαλαμίνα λατρεύτηκε ο Ζευς Ολύμπιος, επειδή οι Τευκρίδες βασιλιάδες της πόλης θεωρούσαν ότι η καταγωγή τους αναγόταν στον Δία. Και τούτο επειδή, κατά τη μυθολογία, ο Ζευς είχε αποκτήσει με την Αίγινα, κόρη του ποταμού Ασωπού, ένα γιο, τον Αιακό. Ένας από τους γιους του Αιακού ήταν ο Τελαμών, κι αυτού γιοι ήταν οι ήρωες του Τρωικού πολέμου Αίας και Τεύκρος. Ο Τεύκρος ίδρυσε στην Κύπρο την πόλη της Σαλαμίνος, κι απ' αυτόν ξεκίνησε η γενιά των Τευκριδών βασιλιάδων της πόλης. Συνεπώς ο Τεύκρος ήταν εγγονός του Αιακού και δισέγγονος του ιδίου του Διός!
Από τις τοποθεσίες στις οποίες βρέθηκαν οι περισσότερες από τις αφιερωματικές επιγραφές που αναφέρονται στον Δία, μπορούμε να συμπεράνουμε ότι ιερά του υπήρχαν και στην Αμαθούντα, στη Φασούλα (επαρχία Λεμεσού), στο Κίτιον, στους Γόλγους, στην Παλαίπαφο και στους Χύτρους, πιθανότατα δε και αλλού, όπως σε κορφές βουνών (Αφάμης).
Από Λατίνους συγγραφείς πληροφορούμαστε ακόμη περισσότερα για τη λατρεία του Διός στην Κύπρο: Ο Λακτάντιος γράφει ότι στη Σαλαμίνα γίνονταν ανθρωποθυσίες στον Δία, που καθιερώθηκαν από τον ίδιο τον Τεύκρο και που καταργήθηκαν κατά τη Ρωμαϊκή περίοδο και συγκεκριμένα επί αυτοκράτορα Αδριανού. Ο Οβίδιος, εξάλλου, γράφει ότι στον βωμό του Ξενίου Διός στην Αμαθούντα γίνονταν επίσης ανθρωποθυσίες και οι θυσιαζόμενοι ήσαν ξένοι. Ο Αμμιανός Μαρκελλίνος γράφει ότι οι διασημότερες πόλεις της Κύπρου ήταν η Πάφος και η Σαλαμίς, η πρώτη διάσημη για το ιερό της Αφροδίτης και η δεύτερη διάσημη για τους ναούς του Διός (που ήταν περισσότεροι από ένας).
Πηγή
Μεγάλη Κυπριακή Εγκυκλοπαίδεια