Τράπεζα Κύπρου & Εφημερίδα Πολίτης

Κυπριακής καταγωγής, από την πλευρά του πατέρα του, Λεωνίδα Λαπαθιώτη, ποιητής. Η μητέρα του ήταν ανιψιά του Χαρίλαου Τρικούπη. Γεννήθηκε στην Αθήνα την 1η Οκτωβρίου 1888. Αποφοίτησε από τη Νομική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών, δεν άσκησε όμως ποτέ το επάγγελμα του δικηγόρου. Σε ηλικία δεκαεπτά χρόνων δημοσίευσε στο περιοδικό Νουμάς το ποίημα «Έκσταση». Το 1907 υπήρξε ιδρυτικό μέλος του ποιητικού περιοδικού «Ηγησώ», στα δέκα συνολικά τεύχη του οποίου δημοσίευσε δεκαέξι ποιήματα ως το 1908, οπότε το περιοδικό έκλεισε και ο Λαπαθιώτης άρχισε τη λογοτεχνική και δημοσιογραφική συνεργασία του με την εφημερίδα «Εσπερινή» και το περιοδικό «Ελλάς» του Σ.Ποταμιάνου. Ακολούθησαν συνεργασίες του με τα περιοδικά «Δάφνη» και «Ανεμώνη» (1909-1910) με την εφημερίδα «Ελεύθερο Βήμα» (από το 1924) με το περιοδικό «Η Διάπλασις των παίδων» (1925), με το περιοδικό «Μπουκέττο» (1931), με τη «Νέα Εστία» (1933, όπου δημοσίευσε μεγάλο μέρος του λογοτεχνικού του έργου), την «Πνευματική Ζωή» (1938), τα «Νεοελληνικά γράμματα» (1940), καθώς και κυπριακά έντυπα.

Το 1917 συμμετείχε στο κίνημα της Εθνικής Άμυνας και υπηρέτησε ως έφεδρος ανθυπολοχαγός κατά τη διάρκεια των Βαλκανικών πολέμων. Μετά τα Νοεμβριανά γεγονότα του 1920 κατέφυγε για λίγο καιρό με την οικογένειά του στην Αίγυπτο, όπου γνωρίστηκε με τον Καβάφη. Το 1937 πέθανε η μητέρα του και τρία χρόνια αργότερα ο πατέρας του, ο θάνατος του οποίου είχε καταλυτική επίδραση στη ζωή του ποιητή.

Ο Ναπολέων Λαπαθιώτης ξεκίνησε την ενασχόλησή του με την ποίηση με σαφείς επιρροές από το ρεύμα του αισθητισμού (νεανικά του πρότυπα στάθηκαν οι Walter Pater και Oscar Wilde). Δημοσίευσε μανιφέστα για τον αισθητισμό και προσπάθησε να αντιδράσει στο ασφυκτικά συντηρητικό κλίμα της εποχής του με τολμηρούς στίχους και προκλητικές εμφανίσεις. Η θλίψη που χαρακτήριζε τη ζωή του τον οδήγησε στα τελευταία χρόνια του σε συμβολιστικές επιλογές με έντονα μελαγχολικό τόνο και σταθερή πάντα την επιμελημένη μορφή των ποιημάτων του.

Η μοναδική ποιητική συλλογή που εξέδωσε ήταν η Τα πρώτα ποιήματα (1939). Έγραψε επίσης λογοτεχνικές μεταφράσεις και θεατρικά έργα (Νέρων ο τύραννος [1900], Η τιμή της συζύγου [1901], Τα μεσάνυχτα ως το γλυκοχάραμα [1908]) και ασχολήθηκε με το λογοτεχνικό δοκίμιο, τα πεζοτράγουδα, τα σατιρικά στιχουργήματα, καθώς και τη μουσική σύνθεση.

Εθισμένος στις ναρκωτικές ουσίες και φτωχός στα τελευταία χρόνια της ζωής του, αναγκάστηκε να ξεπουλήσει τη βιβλιοθήκη του και αυτοκτόνησε με περίστροφο το 1944 στο σπίτι του στα Εξάρχεια.

Παρά τον ελευθεριάζοντα τρόπο διαβίωσής του και την ευφυΐα του, το ταλέντο του, τις σπουδές και τη γλωσσομάθειά του, «ο Λαπαθιώτης δεν κατάφερε ποτέ να ανεξαρτητοποιηθεί από τους γονείς του. Ο ίδιος φιλοξενούσε στο σπίτι του, κατά τα φαινόμενα εν γνώσει του πατέρα του, νεαρούς άντρες του υποκόσμου. «Ο ίδιος θεωρούσε την ομοφυλοφιλία ως μια φυσιολογική, αν όχι ανώτερη, πιο εξελιγμένη μορφή σεξουαλικότητας.»

Ο ίδιος καταγράφει στο σημειωματάριό του: «Αν ποτέ μου δοθεί η ευκαιρία να γράψω την αυτοβιογραφία μου, εκείνο που πρέπει να τονίσω, πρώτο-πρώτο, είναι το εξής: ότι ποτέ, σε καμία στιγμή της ζωής μου, δεν θεώρησα ελάττωμα την υλικήν αποστροφή μου στη γυναίκα, και την έλξη μου από το ίδιο μου το φύλο. Αλλ' απεναντίας, αυτή την ιδιότητά μου, τη θεώρησα πάντα όχι σαν αδυναμία, αλλά σαν μια ωραία και καινούργια δύναμη, μια προηγμένη και ανώτερη τάση, για την οποία ήμουν πάντα περήφανος! Κ' άλλοι ας νομίζουν ό,τι θέλουν!» (Χαρτοκόλλης 2003, σελ. 84).